پرجمعیت‌ترین شهرهای کم آب و گرم جهان در ایران

پیش بینی‌های علمی ناسا می‌گوید ایران تا دو دهه آینده با بحران آب مواجه است بنا بر این شرایط آبی کشور سال به سال بدتر خواهد شد و ما می‌بایست خود را برای بدترین شرایط آماده نمائیم. راهکارهای پیشنهادی بشرح زیر می‌رباشند

بسیاری از مردم ایران تصور می‌کنند کم آب‌ترین شهرهای جهان در آفریقای مرکزی یا شمال آفریقا واقع شده اند. در این تحلیل منابع آبی کشورهای مختلف جهان و تراکم جمعیت در مناطق پر آب و کم آب جهان و شرایط ایران تشریح می‌گردد.

نقشه مناطق خشک و کم آب جهان و جایگاه ایران در این نقشه را اینجا ببینید

کشورهای شمال آفریقاعبارتند ار مصر، لیبی، تونس، الجزایر، مراکش همه کشرهای ذکر شده دارای مرز طولانی با دریای مدیترانه بوده و در ناحیه شمال پر آب و آباد هستند بین ۸۰ تا ۹۰ درصدجمعیت این کشورها نیز در مناطق شمالی و نزدیک به دریا زندگی می‌کنند. اما آفریقای مرکزی که کم آب‌ترین بخش آفریقا است شامل کشورهای نیجر، چاد، آفریقای مرکزی، مالی، موریتانی و غرب سودان می‌باشد طبق نقشه زیر از همه این کشورها یک یا دو رودخانه پر آب می‌گذرد و تمرکز جمعیت در حاشیه این رودخانه هاست سودان و موریتانی به دریا متصل هستند و در کل جمعیت این کشورها کم است و اغلب جمعیت شهرهای اصلی و بزرگشان زیر ۵۰۰هزار نفر است بجز خارطوم که در کنار رودخانه بزرگ نیل واقع شده و شهر بزرگ و نسبتا پر جمعیت است. کشورهای واقع در جنوب کشورهای ذکر شده پر آب بوده و اکثرا به دریا متصل می‌باشند.

در قاره آسیا نیز کم بارش‌ترین کشورها عبارتند از ایران، شبه جزیره عربستان، عراق، سوریه، اردن؛ عراق و سوریه به واسطه وجود دو رودخانه پر آب دجله و فرات هنوز با بحران آبی جدی مواجه نشده‌اند شمال و غرب این دو کشور بارندگی نسبت خوبی دارند کشور اردن کم جمعیت است و کشورهای کوچک و کم جمعیت شبه جزیره عربستان عمدتا از طریق آبشیرین کن‌ها آب شهرهای بزرگشان را تامین می‌کنند بیش از ۷۰ درصد آب مورد نیاز شهر ریاض از طریق آبشیرین کن‌های واقع در خلیج فارس تامین می‌شود. هر چند برخی مناطق عربستان و یمن بارندگی خوبی دارند. .

پر جمعیت‌ترین شهرهای کم آب جهان در ایران واقع شده‌اند شهر مشهد با جمعیت ۴ میلیون نفر در معرض بحران جدی تامین آب قرار دارد و به شدت و بی‌رویه از منابع آبهای زیر زمینی استفاده می‌کند. شهر اصفهان با جمعیت ۲.۵ میلیون نفر با مشکل تامین آب مواجه است البته نه به شدت مشهد، شهرهای پر جمعیت تهران و قم با مشکل کمبود آب مواجه هستند شهر حدود ۱.۵ میلیون نفری قم در منطقه کویری و کم آب ایران توسعه یافته است سایر شهرهای نسبتا پرجمعتی چون سمنان، بیرجند، کرمان، یزد و شهرهای متعدد دیگر در مناطق گرم و کم آب توسعه یافته اند.

تراکم جمعیت کشور ایران در مناطق کم آب و حتی کویری نشان از بی‌برنامگی و ضعف شدید در درایت و آینده نگری مسئولین مربوطه و ضعف شدید دانش و تدبیر در نمایندگان مجلس در دهه‌های گذشته می‌باشد. پیش بینی‌های علمی ناسا می‌گوید ایران تا دو دهه آینده با بحران آب مواجه است بنا بر این شرایط آبی کشور سال به سال بدتر خواهد شد و ما می‌بایست خود را برای بدترین شرایط آماده نمائیم.

راهکارهای پیشنهادی:

– توقف توسعه شهرهای واقع در مناطق کم آب تدوین قوانین پایدار در این خصوص

– قرارداد بلند مدت با افغانستان جهت تامین آب مورد نیاز مشهد وشهرهای شرقی کشور (افغانستان در طول تاریخ جزء ایران بوده (بجزحدود دو صده اخیر) و یکی از دلایل اصلی آن این بوده که حدود ۷۵درصد افغانستان کوهستانی و پر آب می‌باشد و زمین‌های مسطح کمی دارد اما شرق ایران دارای زمین‌های مسطح کشاورزی بسیار می‌باشد. و در طول تاریخ این دو منطقه مکمل هم بوده‌اند افغانستان در حال احداث چندین سد در نزدیک مرز ایران است و یکی از سدهایی که احداث شده دارای ظرفیت ۶۵۰میلیون متر مکعب می‌باشد. خرید آب از افغانستان نافی حق آبه ایران از افغانستان نیست بلکه قدرت چانه زنی و تعامل ما را افزایش خواهد داد. (این گزینه بسیار مناسب‌تر از صرف ۳ میلیارد یورو برای احداث خطوط لوله و ایستگاه‌های پمپاژ آب و آبشیرین کن‌های بزرگ و صد‌های میلیون دلار در سال هزینه تصفیه آب و نگهداری ۱۵۰۰ کیلومتر خطوط لوله قطور و پرفشار می‌باشد.

– ادامه اجرای طرح‌های آبشیرین کن جهت تامین آب کرمان و یزد و بررسی امکان استفاده از آب دریای خزر برای مواقع ایجاد بحران آبی در پایتخت و همچنین کاهش سهم بخش کشاورزی از آب‌های اطراف تهران

– مناطق جنوبی حاشیه خلیج فارس در ۴ ماه از سال گرم و شرجی هستند و جذابیت و انگیزه برای انتقال محل زندگی از سایر نقاط کشور به آن مناطق کم است مگر اینکه دولت جذابیت‌های زندگی در آن مناطق را افزایش دهد و امتیازات خاصی برای زندگی در مناطق ساحلی اختصاص دهد از جمله توسعه زیرساختهای بازرگانی، رفاهی، بهداشت و درمان و بیمارستان‌های برتر نسبت به سطح کشور و منطقه، مدارس و دانشگاه‌های طراز اول کشور، انواع امکانات تفریحی خصوصا تفریحات دریایی، توسعه زیرساخهای شیلات و حمل و نقل دریایی مسافری و تفریحی و…، تخفیف در بلیط هواپیما(به مدت حداقل ۱۰ سال به ساکنین جدید شهرهای ساحلی) و تبدیل فرودگاه‌ها به فرودگاه‌های طراز اول کشور، اتصال شهرهای ساحلی به سایر مناطق کشور با قطارهای سریع السیر و…

در بین مناطق ساحلی ایران منطقه چابهار به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب، قابلیت توسعه بیشتری نسبت به تمام مناطق ساحلی ایران را دارد. دمای هوای چابهار در تابستان نیز بهتر از بسیاری از مناطق مرکزی ایران است این شهر حتی قابلیت تبدیل شدن به توسعه یافته‌ترین و پرجمعیت‌ترین شهر ساحلی ایران و مرکز تجارت و بازرگانی کشور را دارد. توسعه حمل و نقل هوایی و قطارهای سریع السیر راه تحول در چابهار است. تجارت عامل اصلی توسعه شهرهای بزرگ ساحلی جهان از قبیل بوسان و بمبئی و کراچی و غیره بوده است. در صورت اتخاذ تدابیر ذکر شده و سایر اقدامات لازم امکان ساکن نمودن ۳۰درصد جمعیت کشور در سواحل جنوبی وجود دارد. در سواحل شمالی نیز باید اجازه تخریب جنگل‌ها و مراتع داده نشود و قوانین سخت گیرانه‌ای در این خصوص وضع گردد از طرف دیگر انواع مشوق‌ها جهت ساخت برج‌های مسکونی در ساحل دریا داده شود و محدودیت‌های موجود رفع گردند. ساخت ویلا در سواحل محدود و ساخت برج‌های بلند متناسب با هر منطقه و استانداردهای تعریف شده، مورد حمایت و تشویق قرار گیرد.

– محدودیت در کشت محصولاتی که در تابستان آب زیادی مصرف می‌کنند در مناطق مرکزی ایران، کاهش سهم بخش کشاورزی از مصرف منابع آب کشور از ۸۰ درصد به ۵۰ تا ۶۰ درصد و ایجاد محدودیت‌هایی برای آبیاری‌های غرق آبی در برخی مناطق کشور و حمایت از آبیاری قطره‌ای

– تشویق وترغیب صنایع بزرگ به استفاده از پساب تصفیه خانه شهرها و سرمایه‌گذاری در اجرای طرح‌های تصفیه پساب در همه شهرهای کشور

سیدحسین میرافضلی